TÜRKİYE’DE MEDYA VE SANAT İLİŞKİSİ /PLASTİK SANATLAR ÜZERİNE BİR İNCELEME
İÇİNDEKİLER
GİRİŞ
BİRİNCİ BÖLÜM
TÜRKİYE’DE PLASTİK SANATLARIN İZLEDİĞİ GELİŞİM
1. DEĞİŞEN SANAT KAVRAMI
2. 1970’LERE KADAR TÜRKİYE PLASTİK SANATLAR ORTAMI
3. 1970’LERDEN GÜNÜMÜZE TÜRKİYE PLASTİK SANATLAR ORTAMI
a. Türkiye Plastik Sanatlar Ortamını Değiştiren Gelişme: Uluslararası İstanbul Bienali
b. İstanbul’un Gösteri Alanına Dönüşmesi
4. GÜNÜMÜZ TÜRKİYE’SİNDE PLASTİK SANATLAR ORTAMI
a. Ülkedeki Siyasi, Sosyal ve Ekonomik Gelişmelerin Sanata Etkisi
b. Türkiye Sanat Ortamında Ayrılma: Galeriler ve Güncel Sanat
İKİNCİ BÖLÜM
TÜRKİYE’DE SANAT MEDYASININ İZLEDİĞİ GELİŞİM
1. TÜRKİYE’DE SANAT YAYINCILIĞI TARİHÇESİ
2. GÜNÜMÜZ SANAT YAYINCILIĞI
3. MEVCUT YAYIN VE PROGRAMLAR
a. Dergiler
b.Gazeteler
c. Televizyon Programları ve İnternet Siteleri
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
TÜRKİYE’DE MEDYA VE SANAT İLİŞKİSİ
1. MEDYA VE SANAT İLİŞKİSİNİN AKTÖRLERİ
a. Editör ve Muhabirler
b. Eleştirmenler
c. Sanat Kurumları ve Küratörler
1. Bağımsız Galeriler
2. Holding ve Banka Galerileri
3. Müzeler
4. Küratörler
d. Sanatçılar
e. İzleyiciler
f. Özel Sermaye
1. Sanat Desteği ile Siyasi Güç Mücadelesi Arasındaki İlişki
2. Şirketlerin Sanat Ödülleri
3. İstanbul’u Pazarlama Aracı Olarak Sanat
g. Sponsorlar ve Halkla İlişkiler Şirketleri
1. Sponsorluk ve İKSV
2. Sponsorluk Yasası
3. Şirketlerin Sponsorluk Beklentileri
4. Müze ve Galeri Sponsorluğu
h. Bakanlıklar ve Yerel Yönetimler
2. SANATSAL FAALİYETLERİN MEDYAYI KULLANMA BİÇİMLERİ
3. MEDYA VE SANAT İLİŞKİSİNDE KARŞILIKLI GEREKLİLİKLER
a. Sanatın Medyaya Olan İhtiyacı
b. Medyanın Sanata Olan İhtiyacı
4. MEDYANIN HABER KABULLERİ
a. Medya ve Sanat İlişkisinde Sponsor Etkisi
b. Medyada Son Üç Yılda Yer Alan Sanat Haberlerine Genel Bakış
1. 2005 Yılı Sergilerinden Medyaya Yansıyanlar
2. 2006 Yılı Sergilerinden Medyaya Yansıyanlar
3. 2007 Yılı Sergilerinden Medyaya Yansıyanlar
c. Son Üç İstanbul Bienalinin Medyada Yer Alış Biçimleri
1. 8. Uluslararası İstanbul Bienali’nden Medyaya Yansıyanlar
2. 9. Uluslararası İstanbul Bienali’nden Medyaya Yansıyanlar
3. 10. Uluslararası İstanbul Bienali’nden Medyaya Yansıyanlar
5. KENDİSİ VAROLMAYAN SERGİNİN HABERİ: HACET
SONUÇ
KAYNAKÇA
................
GİRİŞ
Türkiye’de medya ve sanat ilişkisini incelememe sebep olan olay, gerçekte hiç olmayan bir serginin basında nasıl genişçe yer aldığıyla ilgilidir. 15 Ekim 2006’da Şair Eşref Sokak, Tenha Çıkmazı, No:13 Galata adresinde ‘Hacet’ isimli bir güncel sanat sergisi açıldı. Küratörlüğünü (sergi düzenleyicisi) Çanakkale 18 Mart Üniversitesi öğretim görevlisi Fatih Balcı’nın yaptığı sergi için iletişim organlarına güzel bir basın bülteni gönderildi.
Sanat kavramının tüm ideallerini zaman içinde yitirdiğini, boşlukta kendini oynamaya çalıştığını ve adeta yokluğunda varmış gibi yaptığını söyleyen bülten; sanatçı ilan edilenlerin aslında sanatçı olmadıklarını, sanatsal şeyler yapmadıklarını, ama neyi yapsalar sanat diye alkışlandıklarını iddia ediyor ve ekliyordu: “Ölçütün olmadığı yerde sanat her şeyi kapsıyor. Açılan sergilere ilgisizlik, işlerin etkisizliği, yenisi için ortalığın telaşla boşaltılması hep bu durumun sonuçları. Öyle bir durum ki, sergiyi yapmak nerdeyse bir fazlalık.” Küratörün vurgulamak istediği, pek çok serginin sadece iletişim araçlarında dolaşıma girmek için yapıldığıydı.
Basın bülteninin de etkisiyle medyanın ilgiyle karşıladığı serginin açılış haberi; Birgün, Kanaltürk, cekirdeksanat.com, arkitera.com, sanatplatformu.com gibi yerli ve yabancı yaklaşık 15 gazete, dergi ve internet sitesinde yayınlandı. Hatta küratöre; tebrik eden, daha fazla bilgi isteyen, “En yakın zamanda görmeye geleceğim.” diyen 70kadar elektronik posta geldi. Her şey normal ve olması gerektiği gibiydi. Normal olmayan tek şey vardı: Gerçekte böyle bir sergi yoktu!
Sergiyi görmek isteyen bir muhabir, verilen adreste inşaat malzemesi satan firmaların barındığı bir iş hanı ve tostçu dükkanıyla karşılaşınca serginin tamamen kurmaca olduğunu anladı ve süreci anlatan bir haber yaptı. Fatih Balcı, sanat dünyasındaki yüzeyselliğe ve çürümeye tepki göstermek için bir ‘oyun’ tertiplemişti. Bir sanatsal etkinlik için olması gereken tüm belirtilerin olduğu, (web sitesi, basın duyurusu, mail, afiş...) ama kendisinin ortada olmadığı bir çalışmaydı bu. Amacının tüm belirtileri ortada olan sahte bir hastalığı teşhir etmek, sanat çevresindeki yozlaşma ve düzeysizliği ortaya çıkarmak olduğunu söyleyen Balcı’ya göre aslında sergiler gezilmiyordu. Olay; sponsorlar, süslü davetiyeler, açılış kokteylleri, yazılı ve görsel basında yazılıp çizilenlerden ibaretti. Herkes isminin sanatla yan yana gelmesinin peşindeydi. “Sponsorlar serginin niteliğini bile bilmez. Önemsenen tek şey, çalışmaların iletişim araçlarında dolaşıma girmesi.” diyen Balcı, ‘Hacet’ sergisini arayıp hiçbir şey bulamadıklarına inananlara kaç sergide bundan fazlasını bulduklarını soruyordu.
11 Kasım 2006’da Zaman Gazetesi’nde Jülide Karahan imzasıyla yayınlanan ‘Olmayan Sergiye İlgi Büyüktü’ başlıklı haber, sanat dünyasında epey tartışıldı. Doğan Hızlan (Hürriyet) ve Ahu Antmen (Radikal) konuyu irdeleyen birer yazı kaleme aldı. Birkaç ay sonra İstanbul Büyükşehir Belediyesi, Fatih Balcı ve Beral Madra’nın katıldığı bir konferans düzenledi. Fatih Balcı “Amacımız medyayı eleştirmek değil, sanat sistemini sorgulamak.” dese ve olmayan sergi fikrini sadece sanat ortamındaki yozlaşmaya dikkat çekmek için tasarladığını vurgulasa da olayın ucu en çok medyaya dokundu.
Ben de hem olmayan sergiyi ortaya çıkaran bir gazeteci, hem de Genel Gazetecilik alanında yüksek lisans yapan bir öğrenci olarak, Türkiye’de medya ve sanat ilişkisinin nasıl işlediğini araştırmak istedim. Sınırlama gereksiniminden dolayı araştırmamı plastik sanatlar ve medya ilişkisi üzerine yoğunlaştırdım. Diğer sanat dallarını çalışmamın dışında tutarken; plastik sanatlarla ilgili gelişmeleri takip eden dergi, gazete ve televizyon gibi iletişim araçlarını sınıflandırma ve tek tek ele alma gibi bir yöntem izlemek yerine hepsini birlikte değerlendirdim. Araştırmama; medya ve sanat ilişkisinin etkin aktörleri olarak karşıma çıkan sponsor şirketler ve onların halkla ilişkiler bölümü çalışanlarının görüşlerini de dahil ettim. Bu görüşmeler sırasındaki tercihlerimi, önemli sergi ve etkinliklere sponsor olan şirket ve çalışanlarından yana kullandım.
Türkiye’de plastik sanatlar alanındaki etkinliklerin çok büyük bir kısmı İstanbul merkezli olduğundan, araştırmam İstanbul odaklı oldu. Ama elimden geldiğince Anadolu’daki sanat ortamına ulaşmaya çalıştım. Zaman sınırlaması yapmaktan kaçınsam da aslında temel olarak günümüzdeki durumu bir gözlemci olarak ortaya koyduğumu söylemeliyim. İlişkinin tarihsel gelişimine yazılı kaynaklar yardımıyla ulaşabilmeme karşın, 2000’li yıllara dair gelişmeleri daha çok gözlem ve mülakat tekniklerini kullanarak derledim.
Cevabını aradığım temel soru, medya ve sanat ilişkisinde karar verici ve yönlendirici aktörlerin kimler olduğu ve bu aktörlerin etkisinin boyutudur. Bu temel soruyu araştırırken; sanatsal etkinliklerin düzenlenme nedenlerinden birinin gerçekten de sadece iletişim araçlarında dolaşıma girmek olup olmadığı, medyada yer bulan sanat haberlerinin seçilme kriterleri, medyada yer bulmanın sanatçının meşruiyeti için ne kadar gerekli olduğu ile medya ve sanat ilişkisinin geçmişten günümüze nasıl bir seyir izlediği gibi pek çok sorunun cevabı da karşıma çıktı.
Tez, Türkiye’de plastik sanatların izlediği gelişimin aktarılmasıyla başlıyor. Sanat kavramının geçirdiği değişimler ve günümüzdeki algısı açıklandıktan sonra Türkiye sanat ortamında dönüm noktası sayılabilecek bir gelişmeyle; İKSV (İstanbul Kültür Sanat Vakfı) ve İstanbul bienalleriyle devam eden birinci bölüm, günümüz sanat ortamının değerlendirilmesiyle sonlanıyor. İkinci bölümde ise Türkiye’de kültür sanat yayıncılığı, sanat dergileri ve sanat programlarının geçmişi ve günümüzdeki durumu inceleniyor.
Medya ve sanat ilişkisinin ayrıntılı olarak ele alındığı üçüncü bölümde, öncelikle ilişkinin aktörleri tek tek ele alınıyor. Tüm aktörlerin birbirleriyle olan ilişkilerinin anlatıldığı bu bölüm; ayrıca medya ve sanat ilişkisindeki karşılıklı gereklilikler, sanatsal faaliyetlerin medyayı kullanma biçimleri, medyada yer bulan sanat haberlerinin nitelikleri ve önemli sanat olaylarının medyada yer alış biçimleri hakkında detaylı bilgi sunuyor. Olmayan sergi olayının da ayrıntılı biçimde tekrar ele alındığı bu bölümde; medya ve sanat ilişkisi, pek çok editör ve muhabirin görüşüne başvurularak irdeleniyor. Sonuç bölümünde ise, medya ve sanat ilişkisinde belirleyici aktörlerin kimler olduğu ve bu aktörlerin boyutuna dair bulgular özetleniyor.
......................
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder