Zamanının umutsuz tanığı Goya

Pera Müzesi'nin yeni konuğu İspanyol ressam Francisco de Goya. İspanya ve İtalya'nın önde gelen müze ve özel koleksiyonlarından derlenen 230 parça eserin yer aldığı serginin adı 'Goya, Zamanının Tanığı, Gravürler ve Resimler'. Pera Müzesi'nin üç katına misafir olan sergi, 29 Temmuz'a kadar görülebilir.

Suna ve İnan Kıraç Vakfı Pera Müzesi'nin üç katına yayılan sergi; İspanya ve Avrupa'nın çalkantılı dönemlerine tanıklık eden Goya'nın (1746-1828) gravür ve yağlıboyalarından oluşuyor. Sergide yer alan yapıtların her biri -çocuk resimleri dâhil- karanlık bir dönemin tüm ürkütücü ifadelerine sahip. Bunu anlamak için; Goya'nın 1782-85 yılları arasında yaptığı sokakta oynayan çocuklar serisindeki tabloların isimlerine bakmak yeterli: 'Birdirbir ya da Sokakgezen Oynayan Çocuklar', 'Boğa Güreşçiliği Oynayan Çocuklar', 'Kestane İçin Kavga Eden Çocuklar', 'Kavga Eden ve Tahterevalliye Binen Çocuklar', 'Harabelerde Kuş Yuvası Arayan Çocuklar', 'Askercilik Oynayan Çocuklar'... Çocukların her birinin ifadesinde bir saldırganlık, bir kıskançlık, bir huysuzluk, bir dedikoduculuk...

Küratörlüğünü Marisa Oropesa ve Maria Toral'ın yaptığı serginin en umutlu tablosu 'Martín Zapater'in Portresi'. 1752-1757 yılları arasında Zaragoza Escuelas Pías okulunda Goya'yla birlikte okuyan Zapater, ressamın biricik dostu. Söz konusu tablo da sipariş üzerine değil, bizzat Zapater'i mutlu etmek için yapılmış. Hatta arkasına ressam tarafından bir de not düşülmüş: "Yazamıyorum, parmaklarım yoruluyor. Bu tabloyla seni yanıma çağırıyorum." Serginin diğer önemli yağlıboyaları arasında Camilo de Goya ile Kral IV. Carlos ve Kraliçe María Luisa'nın portreleri var.

Goya'nın insanlık durumlarını adeta bir psikolog, sosyolog ve antropolog gibi betimlediği gravür serileri ise serginin en önemli bölümünü oluşturuyor. 4 seri mevcut: Gülünçlük Malzemesi Kapriçyolar, Savaşın Felaketleri, Boğa Güreşi, Atasözleri ya da Zırvalar. Seksen baskıdan oluşan Kapriçyolar'da insanlığa dair ne kadar kötü, saçma ve gülünç hal varsa hepsi bir arada. Savaşın Felaketleri'nde de bir savaşın sebep ve sonuçlarına dair her şey zira. Sergi 29 Temmuz'a kadar açık.

***

İspanya'nın saray ressamı
Tezhipçi José Goya'yla Gracia Lucientes'in dördüncü oğlu Francisco, 30 Mart 1746'da, Zaragoza'nın Fuendetodos kasabasında doğdu. Kısa bir süre sonra Aragon'un başkentindeki Peder Joaquín okulunda ilköğretimine ve babasının yönlendirmesiyle sanat eğitimine başladı. San Fernando Kraliyet Güzel Sanatlar Akademisi'ne bir türlü kabul edilmedi ve 1773'te María Josefa Bayeu'yla evlendi. 1775'te kayınbiraderi Francisco Bayeu'nun tavsiyesiyle Saray Başressamı tarafından Madrid'e çağrıldı ve Santa Bárbara Kraliyet Halı Fabrikası için çalışmaya başladı. 1780 yılının 5 Mayıs'ında, sonunda, San Fernando Kraliyet Güzel Sanatlar Akademisi kadrosuna alındı. Sonrasında, 1786'da kraliyet ressamlığına, 1789'da ise uzun zamandır beklediği saray ressamlığına atandı. 1792'de geçirdiği ağır bir hastalık sebebiyle sağır kaldı ve 1815'ten başlayarak yavaş yavaş çöküşe geçti. 1826'da kraldan emekliliğini isteyerek Bordeaux'ya gitti ve 16 Nisan 1828'de vefat etti.


JÜLİDE KARAHAN

ZAMAN KÜLTÜR / 20 NİSAN 2012